TAGBILARAN CITY, Bohol (PIA)—Dala sa pagtamhang, ug pagpasagad aron lamang makaginansya, 1,207 na ka baboy ang pilit nga gipanghipos, 417 ka mga kabalayan ang nahikawan sa ilang binuhi ug gi-alimahan nga babboy samtang 4.1 milyones na ang pundo sa Kagamhanang Probinsyal ang gikagasto aron paghupay sa mga katawhan kanng kinsang mga baboy biktima sa African Swine Fever (ASF).
Ang ASF usa ka matang sa sakit sa baboy nga mon makatakboy na ang kagaw nga hinungdan niini, dili na maluwas pa ang binuhi ug gani, makatakod pa kini bisan og patay na.
Dili man matud pa makadaut sa tawo ang karne nga may ASF, ang pagdala sa karne nga buhi ug luto na, makadala usab sa kagaw gawas sa lugar diin apektado na sa sakit, mao nga moakakuyanap na usab sa laing mga dapit.
Kining kinaiya nga tiwasa, kini maoy usa sa mga natumbok sa mga tinugyanan nga usa ka dako nga rason ngano nga makagawas ang kagaw sa mga apektado nga lugar, matud pa ni Dr. Domino Bayron, beterinaryo sa Office of the Provincial Veterinarian.
Una nga namatikdan og balik sa Bohol didto sa San Vicente sa San Miguel niadtong Nobyembre, gipahimutang dayopn sa mandu ni Gobernador Erico Aristotle Aumentado ang mga bantay aron kapugngan ang pagpagawas sa buhi ug karne nga baboy gikan sa dapit nga apektado, apan dagway og may nakapalusot gayud gikan dinhi.
Human sa pila ka semana, mingtunghak na usab ang sakit didto sa Poblacion Sur sa Batuan.
Subay sa protocol nga gitala sa Department of Agriculture, sa higayon nga may mamatikdan nga sakit pinaagi sa pagpangamatay sa mga baboy, ikwarantina dayun ang lugar aron ang tanang baboy sulod sa silinganan sa mga apektadong tangkaw, hiposon aron dili makatakod ang sakit.
Apan, sa dili pa mahipos sa mga tinugyanan, may mga tawo nga mouna og tiwas sa mga baboy, ang uban niini apektado na sa sakit.
Gawas sa pagpabantay sa illegal nga pagpalusot sa karne ug buhing baboy, gipagawas usab sa gobernador ang Order nga temporaryong undangon ang pagpahabal gamit ang butakal nga idayo, ug ang pagparehistro sa mga establisemento nga nagnegosyo sa baboy: buhi mao o giproseso.
Kini kay gidudahan usab nga ang pagsulod gawas sa mga butakal aron manghabal, nagpadaghan sa pagkatag sa sakit, samtang sa mga tindahan, may mga namaligya gihapon og gipalusot nga mga chorizo ug longganiza gikan sa mga lugar nga apektado na sa ASF.
Sa mga lugar sa Bohol nga nasudlan na sa sakit: ang San Miguel ang may labing daghang baboy nga gipanghipos; mikabat na sa 624 ka baboy sa 289 ka kabalayan, ug mahimo pang madugangan sa sunod nga mga adlaw.
Sa Batuan, diin namatikdan ang unang pagpanakod gawas sa San Miguel, 348 na ka baboy sa 71 ka kabalayan ang gihipos aron pugngan ang pagpanakod.
Sa Ubay, sa duha ka barangay 126 na ka baboy ang gihipos sa 40 ka kabalayan.
Sa Carmen, diin namatikdan ang pagpanakod usab sa kagaw, 59 na ka baboy ang gihipos sa 11 ka mga kabalayan.
Sa Pilar, 50 ka baboy ang gihipis gikan sa 6 ka kabalayan.
Wala pay labut niini kadtong mga baboy nga una na nga nangamatay, sa wala pa mataho ang pagdagsang sa sakit.
Tungod niini, ming-awhag si Gob Aumentado ngadto sa katawhan nga pugngan ug bantayan gyud ang pagpalusot sa karne o buhi nga baboy gikan sa mga lugar nga apektado na, aron mas dali nga mabuntog ang sakit.
Ang mga Boholano, nagsalig usab sa ilang ginagmay nga negosyo sa pangpaboyan, ug sa nagsingabut nga mga piyesta, dili halayo nga mas modaghan pa ang kaso sa kinaiya sa mga Bol-anon nga magpa-bring-house. (PIABohol)
