USA ka buwan kapin na lang, barangay election na sab. Maghinulsul na pud tag sugod.
Dihay akong higala nga nag-post sa Facebook og mga importanteng sugyot nga, matud pa niya, angay kunong iapil sa curriculum sa eskwelahan aron makat-on ang katawhan. Niuyon ko, pero nidugang sab ko nga angay gyud iapil ang Voters’ Education. Niuyon sab siya sa pag-ingon: “Aw o diay, importante gyud na”.
Sa pipila na ka nilabay nga eleksyon, dihay mga doctor, abogado, engineer ug ubang professionals nga nailad sab sa mga post sa Facebook ug nibotar sa mga kandidatong dili unta angayan. Wa ta magsulti nga kita ray husto. Pero sila na mismo ang nakaamgu sa ilang sayup, ilabi na karon nga luoy ang atong nasud. Naputos sa utang, mahal tanang palaliton.
Tibuok tuig gyud unta ang Voters’ Education. Dili lang kay anha nag duol na ang eleksyon. Unya, dili lang sab kanang ilista nato ang mga maayong gawi sa kandidato nga angayan botaran. Kana gyung dili gyud modawat og kwarta ang botante unta.
Mahitabo kaha na? Dili modawat og kwarta ang botante? Kinahanglan kaayo nga kini mahitabo gayud, tungod kay aduna nay mga pagtuon nga gihimo, diin napamatud-an nga kanang giingon nga, “dawata ang kwarta, pero botar sa imong konsensya”, dili kana epektibo. Napamatud-an sa maong siyentipikanhong pagtuon nga mayoriya sa modawat og kwarta, mobotar gyud sa mas dakug gihatag nga kwarta. Tungod ba kaha sa kaikog, o tungod ba kay sa ilang huna-huna parehas ra tanang kanditato, pulos kawatan.
Kon dili mausob ang maong gawi ug panghuna-huna sa atong katawhan, lisud ang pagbag-o sa atong katilingban. Tinuod, lisud gyud ning atong politikanhong kahimtang. Ug dayag na lang, nga apektado sab ang atong ekonomikanhong kahimtang, kay kon daghang kawat sa gobyerno, bagsak sab ang ekonomiya. Nahimo nang kultura ang pagpamalit ug pagpamaliyag boto. Nahimo na sab nga kultura ang pagpangawat sa gobyerno. Dili tanan, pero daghan.
Naa pa bay paglaum? Naa. Pero one-voter-at-a-time. Sa matag botante nga dili modawat og kwarta aron paliton ang iyang boto, mas molamdag ang paglaum.
Unya, kay pobre man kasagaran ang atong katawhan, busa, kasagaran modawat gyud og hatagag kwarta. Aw, mao nay atong kahimtang, lisud gyud. Ngit-ngit pas alkitran.
Kining atong lindog rong semanaha, ato unta kining igahin alang sa hisgutanan sa Animal Welfare, Death Penalty, ug Juvenile Justice – mga nindot kaayo nga balaod nga wala masabti sa atong katawhan. Apan mipatigbabaw ang atong kaguol bahin sa umaabot nga eleksyon, mao nga nausob ang atong hisgutanan. Kay matud pa lagi sa panultihon nga Tinagalog, “aanhin mo ang damo kung patay na ang kabayo”. Sa atong yano nga paghubad, unsaon man kuno nang mga maayong balaod kon ang tigpatuman sa balaod, pulos kawatan. Matud pas atong katigulangan, panday-pandaut. Imbis kuno nga tukuron ang balay, gub-on na hinuon. Hala mag-rosaryo ta, kay di lalim ning atong kahimtang.
