DAGHANG mga pagsaway ang madawat sa atong mga opisyales sa gobyerno tungod kay dili pa kaayo hipno ang pagsabut sa katawhan kabahin sa pang-gobyerno. Ilabi na kadtong modawat lang og kwarta panahon sa eleksyon ug dili na manumbaling pagpili sa mga ligdong, wala gyud silay hustong panglantaw mahitungod sa pangagamhanan.
Kadaghanan kanato nagtuo nga ang atong responsibilidad mao lamang ang pagbotar. Tinuod nga importante kaayo ang hustong pagpili panahon sa piniliay, apan wala matapus ang atong kaakohan human sa pagbotar.
Kadtong mga wala magbaligya sa ilang boto, adunay katungod pagbantay sa mga piniling opisyales aron dili nila iwaldas ang kwarta ug kabtangan sa atong kagamhanan. Kadtong wala magbaligya sa ilang boto, adunay katungod pagsaway sa mga dili maayong binuhatan sa mga naglingkod sa poder.
Gani, kita mismo, gihigugma nato pag-ayo ang gobyerno hinungdan nga dili kita gusto nga kini dumalaon sa mga korap. Gihigugma nato pag-ayo ang gobyerno mao nga human kita makatrabaho sulod sa usa ka church institution isip librarian-researcher samtang kita nagtungha sa kolehiyo, pagkahuman namaligyag Brazilian tea ubos sa pagdumala ni Joey Ayala (ang singer-songwriter), ug mipahinungod sa pipila ka semana isip postulant sa Redemptorist Order, sukad niadto, gobyerno na gyud ang atong gitrabahoan.
Mokabat na sa 35 ka tuig ang atong gihalad sa pagsilbi pinaagi sa gobyerno. Maunongon ug makugihon natong gialagaran ang atong Kagamhanang Probinsyal sa Bohol. May mga higala tang nangadato na pagsilbi sa mga pribadong corporasyon. Og padayon silang natingala kon nganong nagpabilin kita sa usa ka lokal nga pangagamhanan.
Nakit-an na nato ang labing maayo ug labing maut. Apan sa gihapon, atong gihigugma ang ang atong gobyerno. Ngano man?
Tungod kay kita mao ang gobyerno. Ikaw ug ako, kita ang gobyerno. Ang gobyerno dili ang Presidente. Ang gobyerno dili ang Gubernador. Ang gobyerno dili ang mayor, konsehal o barangay kapitan. Segun sa Section 1 sa atong batakang balaod, ang Konstitusyon ning atong nasud, “Ang gahum anaa sa katawhan ug tanang awtoridad sa pangagamhanan nagsukad kanila”.
Molutaw ug mounlod ta kuyog sa gobyerno tungod kay kita ang gobyerno. Ang katawhan mao ang gobyerno. Busa, unsaon nato pagtabang ang atong kaugalingon isip gobyerno?
Kinahanglang kamao ta mamili sa atong lideres. Hangtud nga ang basihan nato sa pagpili mao gihapon ang 20 pesos, 50 pesos, 100, 200, o 2500, di gyud ta makaangkon og gobyerno nga tinuod nga mosulbad sa kakabus ug pagdaug-daug. Moingon mo, wa man palita among boto. Mao kana ang labing bug-at natong hisgutanan, ang paglingla.
Dakung limbong. Dili sa balota, kon dili, sa paglingla pinaagi sa fake news. Sa wala pa gamita sa Facebook ug Cambridge Analytica, ang British consulting firm nga migamit sa ilang data manipulation system alang sa US elections ug Brexit referendum, matud pa, ila una kining gisulayan dinhis Pilipinas niadtong 2016 elections.
Minilyon ang padayong nalingla ug nagtuo sa mga bakak nga gipasiatab pinaagi sa Facebook sukad sa piniliay niadtong 2016 ug hangtud karon. Ang mga politikong nakabenepisyo sa halapad nga pagpanglingla di na kinahanglang mopalit pag boto. Mibayad na lang sila, segun sa mga taho, sa mga paagi ug serbisyo sa Facebook, Cambridge Analytica ug ubang epektibong social media.
Mas grabe pa kay sa vote-buying. Di na tingale nato mapukaw ang mga nalingla niini. Husto ang panultihon sa Tagalog nga: “Mahirap gisingin ang taong nagtutulog-tulogan”. Bisag relihiyoso kaayo, bisag edukado, mauwaw moangkon nga sayup ang pagboto sa tawong mopatay, sa politico ug pamilyang korap. Sayup ang pagboto sa tawong moingon nga “God is stupid”. Sayup ang pagboto sa mga kawatan.
Unsaon pagtabang ang gobyerno? Pagmata na mo.
