MATAG Presidente na lang (gawas kang Cory ug Noynoy) gikan ni Marcos ngadtong Ramos, Arroyo, Duterte ug karon Marcos Jr., kung hapit na mahuman ang ilang termino, sulayan ang Charter Change (Cha-cha) kon pag-usob sa Konstitusyon. Karon gani, mao pay pagsugod sa termino.
Wa na lang nato iapil si Erap kay napapha man siya bisan wa pa mahuman ang iyang termino. Daghang mga rason ang gigamit aron sulayan pag-usob ang atong batakang balaod, nga kuno usbon ang atong form of government o di ba kaha ang mga economic provisions sama sa giduso karon sa kasamtangang Kongreso.
Ang mga ekspertong tigpaniid nagduda nga ang tinuod nga hinungdan mao ang pagpabilin sa ilang kaugalingon diha sa poder bisan humana ang ilang termino. Apan ato gihapong hisgutan ang gipasangil nga ekonomikanhong hinungdan aron kini masabtan sa atong katawhan. Ang ilang proposal mao ang paghatag og 100% nga katungod sa mga langyaw pagpanag-iya sa mga kayutaan ug importanteng mga negosyo dinhis ato.
Wala kita magkulang sa mga lokal nga sanglitanan isip pruweba sa pagka-way-kapuslanan ning maong proposal. Si Nong Doro (di niya tinuod nga ngan) nanag-iyag yuta diha sa Dauis nga gilibutan sa mga silingan. Unya miabut ang usa ka dato nga Insik ug gipalit ang yuta sa tanan niyang silingan sa taas nga presyo. Dayag na lang nga ang mga pobreng silingan ni Nong Doro natintal gyud pagbaligya. Si Nong Doro dili unta gustong mobaligya sa iyang yuta kay kini maoy bugtong kabilin sa iyang ginikanan. Apan unsa pa may iyang mahimo?
Nahitabo usab kini sa daghang mga kabus nga mag-uuma didto sa Mindanao. Dili gyud unta nila gustong ibaligya ang ilang mga gagmayng yuta ngadto sa mga korporasyon nga namalit og daghang yuta aron pagtukod sa mga dagkung plantasyon. Apan naipit sila sa tunga tungod kay ang ilang mga kasikbit natintal man pagbaligya. Busa napugos na usab sila pagbaligya. Ang gamay intawon nilang kabtangan nawagtang pa ug nahimo na hinuon silang mga squatters. Kining atong gihisgutan gani mga isig-ka-Pilipinhon pa.
Unsaon na lang kon mga foreigners na ang mamalit, mga bilyonaryo ug milyonaryo gikan sa China, USA, Europe, Japan, Australia ug uban pang nasud, kay ubos sa Cha-cha hatagan na man unya silag 100% nga katungod, sama natong mga Pilipinhon, pagpanag-iya sa mga kayutaan ug mga negosyo dinhis ato? Pila kaha kanato, ilabi na ang mga kabus, nga mahimo na lang mga squatters mismo dinhis atong nasud?
Mao kini ang rason nga si anhing Lino Brocka mi-walk out sa Constitutional Commission niadtong 1987. Siya, lakip ang mga nationalist progressive members sa ConCom, gusto unta nga magpabilin natong mga Pilipinhon ang 100% ownership. Apan ang mga conservative members sa ConCom nga impluwensyado sa dagkung mga langyawng multinational corporations nakakuha og mayoriya ug ilang gikunhoran ang 100% rights natong mga Pilipnhon ngadto sa 60% na lang. Konserbatibo na gani kana niadtong panahona.
Apan karon, gusto sa atong mga lideres sa Congress ug Malacanang Palace nga ihatag ang 100% nga katungod ngadto sa mga foreigners? Naunsa na man ta ini? Wa na ba diay manumbaling ang atong mga lideres sa minilyon nilang mga ginsakpan sama kang Nong Doro? Wa na ba diay silay puangod nga pasagdan na lang ang mga kabus nga mag-uuma nga mawad-an sa gagmay nilang mga kabtangan?
Napapas na ba diay gyud laktod sa atong panumduman ang Filipino First Policy sa atong pinanggang Carlos P. Garcia? Kung mahitabo gayud ang Cha-cha, mahimo kining usa sa labing-subo nga yugto sa atong kasaysayan. Apan kita, bisan dyutay na tingale, nga nagpabiling loyal sa mga panglantaw ni CPG, moingon gayud, NO TO CHA-CHA!
