SA una, masuspenso lang ang klase ug trabaho kung Signal Number One, o mas taas pa nga signal, sa usa ka lugar. Apan karon, bisag Orange Rainfall Warning lang, labi nag Red, suspendihon na ang klase ug trabaho.
Ngano kini? Kana tungod kay di na lalim ang pagdagayday sa ulan. Dili na kakompyansaan. Makahugmo na sa mga bukid, ug makabaha sa mga suba.
Dili na ni Climate Change. Climate Crisis na gyud. Di na mahimong baya-bayahon. Di na ikalimud. Ang Climate Crisis usa sa kapin sa beinte-mil ka mga kamatuoran nga gipanghimakak ni Donald Trump, hinungdan nga siya napildi. Perteng pildiha gyud. Ang pagkabakakon di gyud magmadaugon.
Sa dihang midaug si Joe Biden batok ni Trump, gi-congratulate siya ni Pope Francis, ilabi na kay si Biden usa man ka Catolico. Ang bantugan nga si John F. Kennedy usa usab ka Irish Catholic. Dihay mga Katoliko sa US nga miingon nga wa sila mobotar ni Biden kay kuno siya pro-abortion. Sayup. Ang pagka pro-choice wa magpasabut nga pro-abortion ka na. Apan usa kana ka dakung hisgutanan nato puhon.
Kining Climate Crisis mas grabe pa ni sa Covid-19. Sa Covid mahimo pa kang mag-quarantine. Pero kung super-typhoon na gani ang moasdang, wa na tay kataguan. Bisan ang mga evacuation centers mangapalid.
Tan-awa ang Marikina karon. Ang labing hanas nga mga mayor ning atong nasud gikan diha, multi-awarded, Galing Pook winner, ug uban pa. Usa niini si Bayani Fernando nga nahimong Cabinet Member ug presidential candidate. Apan wa maghimpus ang ilang abilidad batok sa baha nga mikuyanap tungod sa Bagyong Ulysses niadtong 2020.
Panahon na tingale gyud nga mag soul-searching tag lawom. Karong 2023, mananum tag mas daghang kahoy ug mangroves. Magtukod tag lig-ong mga sea wall ug evacuation centers. Reduce, reuse, recycle, o ba kaha i-ban ang plastics. Daghan nang kalungsoran nga dunay ordinansa kabahin niini, apan dili pa hugot ang implementasyon.
Atong suportahan ang panawagan sa Climate Justice. Ang minahal tang Pilipinas maoy labing grabeng naigu sa average nga 20 ka bagyo matag-tuig. Ang mga dato nga nasud sama sa USA, China, Russia, Australia, Japan, Europe, etc. nga maoy nakaingon ining climate crisis tungod sa ilang over-consumption sa fossil fuel angayang mobayad sa kadaut nga atong nahiaguman.
Ang panultihon karong semanaha gikan kang Mary Robinson, kanhi Prime Minister sa Ireland ug United Nations Commissioner, nga misulti bahin sa Climate Justice: “Kadtong responsible sa greenhouse gas emissions kinahanglang molihuk aron putlon o kunhoran una ang emissions. Dugang niana, kadtong nakapahimulos ug nakabenepisyo gikan sa maong emissions tungod sa economic development ug pag-asenso nga kasagaran anaa sa industrialized countries, adunay obligasyon pagpaambit sa mga benepisyo ngadto sa mga nag-antus sa dautang epekto niini, ilabi ang mga pobreng nasud”.
