MIPIRMA ang Kapitolyo pinaagi ni Gobernador Aris Aumentado uban ni Dr. Anthony Damalerio, Provincial Disaster Risk Reduction Management (PDRRM) Officer uban sa Alinea International pinaagi ni Edgardo Catalan, Alinea Philippines Country Project Manager, sa Memorandum of Agreement (MOA) alang sa Governance for Climate and Disaster Resilience (Gov-CDR) Project.
Ang Gov-CDR usa ka unom ka tuig nga proyekto (2024-2030) nga gipatuman sa Alinea International ug gipondohan sa Global Affairs Canada (GAC).
Ang proyekto nagtumong sa pagtabang sa mga lokal nga gobyerno, ug sa ilang mga komunidad sa pagpalambo sa paagi sa ilang pag-assess sa mga risgo ug natural nga mga kapeligrohan, pagpagaan, pag-andam alang sa, pagtubag, ug pagbawi gikan sa may kalabutan nga mga katalagman ug ang dili maayo nga mga epekto sa pagbag-o sa klima.
Ang MOA signing, nga gipahigayon niadtong Abril 10, 2025 sa Kapitolyo, gisaksihan ni His Excellency David Hartman, Ambassador of Canada to the Philippines; John Lok, Ulo sa Kooperasyon sa GAC; Isabel Hernando, GAC Senior International Assistance Officer.
Sumala niini, ang proyekto nagkinahanglan ug tulo ka bahin nga pamaagi sama sa pagpalig-on sa enabling environment para sa CDR pinaagi sa pagtabang sa National Government Agencies (NGAs), national Civil Society Organizations (CSOs)/Non Government Organizations (NGOs) ug pagsuporta sa mga institusyon aron mapalambo ug maharmonya ang ilang mga polisiya, kahinguhaan, programa ug mga himan nga may kalabutan sa Climate Change Action (CCA) ug DRR.
Apil usab niini ang pagpalig-on sa CDR sa probinsiya pinaagi sa pagsuporta sa mga LGU sa probinsiya ug munisipyo aron mapalambo ang pagkompleto, pagpondo, pagpatuman, ug pagmonitor sa mga programa, proyekto ug aktibidad sa lokal nga CCA ug DR.
Tumong usab sa proyekto nga mapalambo ang pagpangulo, representasyon, ug pakiglambigit sa kababayen-an ug lain-laing populasyon sa CDR pinaagi sa pagsuporta sa mga nasudnong network sa kababayen-an, mga organisasyon nga gipangulohan sa kababayen-an ug komunidad sa probinsiya aron madugangan ang ilang makahuluganon nga partisipasyon sa tanang aspeto sa CDR.
Si Aumentado, sa iyang bahin, nag-abi-abi sa panag-uban, diin siya miingon nga nagdugang sa kasamtangan nga mga paningkamot nga gihimo karon sa Panggamhanan sa Probinsiya aron masiguro ang pagpanalipod sa iyang mga tawo gikan sa dili mausab nga mga epekto sa pagbag-o sa klima.
“Ang Probinsya sa Bohol, nga maoy una ug bugtong UNESCO Global Geopark ug Regenerative Island sa nasod, nagtratar niini nga panagtambayayong isip usa ka maisugon nga konkretong lakang aron makab-ot ang atong giambitan nga mga tumong alang sa mas maalamon ug mabag-o nga klima nga mga komunidad,” matud ni Aumentado.
Ang pagpirma sa kasabotan gipasiugdahan usab sa mga opisyal sa probinsiya, apil sila si Bise Gobernador Tita Baja, Sangguniang Panlalawigan Committee on Climate Change chair Board Member Aldner Damalerio, mga sakop sa Management Executive Board pinangulohan nila ni Provincial Administrator Asteria Caberte ug Atty. Abel Damalerio, representante sa House Committee on Climate Change Chair Cong. Edgar Chatto.
Ang mga representante gikan sa National Government Agencies, ang Academe ug Civil Society Organizations mitambong usab sa okasyon ug misaad sa ilang suporta.
Si Jerome Gonzales, provincial director sa Department of the Interior and Local Government nirepresentar sa regional director nga si Leocadio Trovela sa usa ka mensahe sa suporta.
Sila si Paquito Melicor, Jr sa Department of Environment and Natural Resources ingon man si Francis Bernard Batoy, presidente sa Bohol People’s Council nihatag usab og mga mensahe sa suporta.
Samtang, si Canadian Ambassador Hartman miadto sa Bohol PDRRMC Command Center alang sa pagbisita.
Nakadayeg sa mga inisyatibo sa DRRM, gipahayag ni Hartman ang posibilidad sa dugang nga kolaborasyon sa DRRM sama sa pagpangita ug pagluwas sa kasyudaran.
Si Hartman mibisita usab sa Bingag Marine Protected Area (MPA) sa Dauis, diin giabi-abi siya ni Mayor Roman Bullen uban sa mga opisyal sa barangay ug mga organisasyon sa katawhan.
Puy-anan sa 195 ka higanteng kabibe, ang 7 ka ektarya nga MPA usa ka santuwaryo para sa marine biodiversity diin ang mga higanteng kabibe nagsilbi usab nga buffer sa climate change, sumala ni Jose Erwin Tuazon, Dauis municipal environment and natural resources officer.
Ang Bingag MPA maoy pinuy-anan sa 46 ka lapad nga stock giant clams nga na-restock niadtong 2013 gikan sa pasilidad sa UP Marine Science Institute sa Bolinao, Pangasinan ug 149 ka juvenile giant clams nga gibalhin gikan sa Bohol Giant Clams Hatchery sa Sinandingan, Ubay niadtong 2023.
“Ang natural nga katahum nga naa nimo dinhi, nga bulahan ka nga makatan-aw adlaw-adlaw, kini usa ka talagsaon nga talan-awon ug ang tanan nga mga paningkamot gikan sa usa ka panan-aw sa pagdumala sa kalikopan ug ang pagpangulo nga imong gipakita sa global nga komunidad usa ka butang nga dapat daygon, “miingon si Hartman, nga nagpasalig sa panag-uban nga gihimo pinaagi sa kasabutan.
Ang Bohol nalakip sa 6 ka probinsya ubos sa Gov-CDR, kauban ang Kalinga, Aklan, Samar, Bukidnon ug Davao de Oro. (RTB)
