TAGBILARAN CITY, Bohol, Feb 21 (PIA)— Natagamtam na sa mga barangay ang hinagu-an sa pagtabang sa pagbantay batok sa pag-abuso sa kalikopan, ug alang sa hepe sa Bohol Environment Protection Task Force (BEPTF), kon magpadayon ang tinabangay sa goberno ug Task Force, mas daghan pang pundo alang sa mga proyoridad nga proyekto sa mga barangay ang makagahin og pundo.
Kini ang unod ug hangyo ni retired LtCol Eduardo Malig-on, Hepe sa BEPTF, kinsa maoy nanguna sa usa ka bahan nga natahasan sa pagmonitor ug pagpatuman sa Provincial Ordinance No 2020-035 o mas nailhan nga Revised Bohol Mining Ordinance.
Samtang ang Bohol gigasahan sa kinaiyahan sa nagkadaiya nga kahinguhaan (resources), ang pag-gamit niini kinahanglan nga madumala sa sakto aron ang sunod nga henerasyon, dili mahutdan.
Pinaagi sa nasampit nga ordinansa, ang mga ginagmay nga pagmina sa anapog, bonbon ug bato, usa ka gimbuhaton nga gisalig na sa kagamhanan ngadto sa gobernador, kay ang nasudnong kagamhanan pinaagi sa Department of Environment and Natural Resources Environmental Management Bureau na ang magtutok alang sa dinagkong pagmina o large scale mining.
Dili man pwede nga did-an ang mga pribadong tag-iya sa mga yuta kon unsay ilang himoon sa ilang mga luna, apan ang goberno, kinahanglan nga magseguro nga kini luwas sa disgrasya ug ang mga kahinguhaan nga ania niini, dili kapanamastamasan, dayag ni Malig-on.
Kini samtang nanghangyo ang BEPTF ngadto sa mga barangay nga motabang sa pagbantay aron walay dili na mabakwi nga kadaut sa kalikopan ang mohulga sa mga Bol-anon.
Kinahanglan nga tabangan sa pagbantay, kay kon kinahanglan nga may pagkawot ug pagkubkob, dili na ang tag-iya sa yuta ang engkargado niana, apan ang goberno nga tag-iya sa yuta ilawon sa gipanag-iya sa mga pribadong tawo ug kompanya.
Kon may dinagkong pagkubkob, gikinahanglan na ang pagkuha og permit alang niini, kay gikinahanglan na usab nga sabotan sa goberno ug tag-iya sa yuta kon unsay mga lakang nga himoon aron dili maangin ang uban sa epekto niini nga pagkubkob, ngadto sa kinatibuk-ang kalikopan.
Kon may permit, may goberno nga maglagda unsay luwas nga pamaagi ug unsay angay nga buhaton aron menosan ang epekto niini sa kalikopan, mao nga adunay kinahanglan nga Environmental Compliance Certificate (ECC), pasabut ni Malig-on.
Ang pagkuha og mga permits, magseguro usab nga dili magpasagad og kuha sa mga resources ang permittee kay nakalatid sa ilang permit ang kadaghanon sa ilang pwede nga kuhaon, u gang pamaagi sa pagpahiuli sa lugar nga mahimong madaut tungod sa kalihukan.
Kini nga mga balayranan sa permits, bahinbahinon na usab subay sa gilatid sa ordinansa: 40% niini ngadto sa Barangay, 30% ngadto sa Munisipyo ug laing 30% ngadto sa kagamhanang Probinsyal.
Kini karon ang gipang-apud-apod na sa kagamhanan ngadto sa mga barangay ug lungsod.
Nunot niini, panawagan ni Malig-on, tinabangay aron walay makalusot nga nag-kuha sa hanginguhaan nga walay permit ug naghikaw sa katawhan sa ilang bahin alang sa kaugmaran. (PIABohol)
