THERE was a time when watching Senators or Members of the House of Representatives conduct verbal sparring during congressional hearing was a spectacle to behold.
That was during the impeachment trial of former President Erap Estrada.
Because all eyes in the country were glued to the boobtube during that time, whose presiding officer was no less than Chief Justice Hilario Davide.
That was the time when lawyers played very crucial role in conducting direct examination and cross-examination of witnesses.
That was considered as one of the glory days of lawyers because even ordinary people were given a chance to witness how the questions are raised and how difficult questions are answered. And all these for free, right at the comfort of one’s house.
* * *
It didn’t come as a surprise when local legislative bodies soon followed with their own televised proceedings.
Many kagawads, sporting their best barongs and better looks, relished going and attending the sessions because they knew that their faces and voices would soon fill the air, and many of their constituents would see and hear how they fare in the sanggunian.
Just like any other activity, the televised proceedings of the sanggunian had its ups and downs.
Imbest kadyot lang mo-diskurso ang mga kagawad, madugay na hinuon tungod kay ganahan sila nga makita og dugay sa TV labi na kon makadungog sila og mga pagdayig gikan sa ilang mga suporters.
Bisan dili importante, ug bisan dili angayan, motingog lang gyod ang kagawad basta lang makita ug madungog siya sa TV.
Nag-iyahanay na og yawyaw ang mga kagawad og bisan kadtong mga hilomon nga mga kagawad, nahimo na nga mga tabian.
Tiaw bay libre na sila nga makita sa ilang mga ginsakopan.
Nagproblema sab ang mga asawa ug bana sa mga kagawad. Tungod kay makita na man sa TV, kinahanglan nga bag-o pirmi ang ilang gisul-ob kay uwaw baya pod og magbalik-balik lang. Kon tudo make up ang mga babaye ug isip pa-gwapohay sab ang mga lalaki nga mga kagawad.
Tungod niini, nawagtang ang kanindot sa debate tungod kay “conscious” na man kaayo ang mga kagawad sa ilang “drama” atubangan sa TV.
Maayo na lang nga naundang na ang televised proceedings sa ubang mga kalungsoran.
* * *
Pagka-nindot paminawon nga ang atong mga magbabalaod maglalis kunohay sa presyo sa bugas unya masuko kunohay kon ngano nga ang mga ahensiya sa pangagamhanan sama sa DA o NFA walay gihimo batok sa pagsaka sa presyo sa bugas.
Ang uban gani moingon pa nga wad-on na lang ang NFA kay wala daw nahimo gawas sa padayon nga pag-angkat og bugas gikan sa gawas.
Kon imong paminawon ang ilang mga gipangsulti, sama sa tinud-onay kunohay ang ilang gibati nga kahigwaos sa kahimtang sa mga pobreng mga kumakaon sa bugas nga nagping-it sa padayon nga pagsaka sa presyo sa mga pagkaon, labi na gyod ang bugas.
Kon imong ayohon og hunahuna, daghan kaayong hinungdan ngano nga padayon ang kanihit sa bugas sa atong nasod og nagpadayon ang atong pag-angkat sa bugas didto sa Vietnam o India.
* * *
Una na niini ang kanunay nga pagdaot sa panahon nga maoy nakaingon nga maapektohan gyod ang produksiyon sa bugas, apil na niini ang kanihit sa ulan sa mga lugar nga nagsalig lang sa ulan. Kon walay ulan, way mahimo ang mga basakan.
Ang ikaduhang rason ngano nga naglisod ang nasod pag-uswag sa natad sa panguma mao ang kakulang sa suporta sa kagamhanan sa mga ahensiya nga maoy tinugyanan sa pagkaon sa nasod. Gamay lang ang budget sa pag-ugmad sapagkaon ug mas dako pa ang budget sa ubang ahensiya nga padayon lang nanghatag og ayuda sa mga katawhan. Tungod niini, daghan ang na-tapolan ug di na gusto mangita og trabaho kay magsalig na lang sa ayuda nga madawat. Daghan sab ang nakat-on og sugal tungod kay igo man lang modawat sa ayuda og dili na kinahanglan mo-pasingot pa.
Ang laing rason ngano nga padayon ang pagnihit sa pagkaon mao ang kinaiya o batasan sa mga namunoan sa nasod nga unahon o palabihon ang infrastructure projects kay sa pag-ugmad sa agrikultura. Simple lang ang rason niini. Segurado ang ilang “komisyon” kon infra projects samtang igo lang sila modawat ug magpa-picture kon unahon nila ang pag-ugmad sa agrikultura. Wala silay makuha o madawat nga komisyon kon igo lang sila modawat sa mga panginahanglan sa basakan sama sa traktora, transplanter ug uban pa.
Ang laing rason mao ang padayon nga pagkatap sa mga kabalayan sa mga lugar nga mahimo unta nga himoon nga basakan. Sayon ra kaayo ang mga LGU nga mousab sa klasipikasyon sa yuta agrikultural ngadto sa residential o commercial bisan kon mahimo pa unta kini nga gamiton para pag-ugmad sa pagkaon. Buot ipasabot, nagakagamay na lang ang mga kayutaan nga gi-gugol sa produksiyon sa pagkaon.
Dugangan pa kini sa padayon nga pagnihit sa mga kabataan nga mo-eskuyla sa kurso sa agrikultura tungod kay mas palabihon sa mga batan-on ang kurso nga manarbaho lang sila sulod sa airconditioned nga mga opisinahan ug dili na sila gusto mohikap sa basak.
Tungod niini, nagaka-gamay na lang ang gidaghanon sa mga mag-uuma nga maoy mo-ugmad sa basakan samtang padayon nga nagakadaghan ang mga kumakaon sa pagkaon.
Pun-an pa kini sa balita nga ang average nga edad sa mag-uuma sa nasod kay misakay na sa 59 anyos. Tungod sa ilang edad, dili na kaayo lig-on ang ilang kalawasan nga mobugwal o mopasingot sa basak samtang ang mga batan-on ug lig-on pa ang mga kalawasan atoa sa laing mga trabaho nga nagkinahanglan og daghang pagkaon nga kan-on.
Anhi dinhi makita nga kon gusto nato nga mouswag ang patigayon sa pagkaon sa nasod, angayan lang nga usbon nato ang atong mga kinaiya og hatagan og dakong suporta ang mga mag-uuma.
Kanus-a kaha kini mahitabo?
