PANAHON sa kampanya, miduol ang amahan sa kandidato pagka-mayor sa usa ka pamilya aron mohangyo sa ilang suporta. Imbis ang bana ang motubag, ang asawa maoy mitubag. Dili, tubag sa asawa samtang wala magtan-aw sa amahan sa kandidato. Pwede ba og bisan imong mga anak na lang, dugang-hangyo sa amahan sa kandidato. Dili, tubag sa asawa nga wala gihapon magtan-aw. Pwede ba bisan usa na lang sa imong mga anak, dugang sa amahan sa kandidato.
Dili, daling tubag sa asawa nga wala gihapon motan-aw.
Na hala, wala mi mahimo, adto na mi, nanamilit ang amahan sa kandidato. Wala gihapon motingog ang bana, hasta asawa.
Og wa pod motan-aw.
* * *
Nagtuo tingali ang magtiayon nga ang ilang mayor nga gisuportahan ang modaog. Demalas kay napildi man. Ang anak man hinuon sa amahan nga miadto sa ilang panimalay ang midaog. Dili kay napildi lang, gilubong gyod ang mayor nga gisuportahan sa magtiayon. Karon kay napildi man ilang kandidato, huyhoy abaga sa magtiayon. Apil ang ilang mga anak. Ang nakapait ra ba kay usa sa mga anak sa magtiayon mao ang municipal agricultural officer sa maong lungsod.
Pangutana.
Unsa kahay mahitabo sa anak sa magtiayon nga wala mosuporta sa kandidato nga midaog? Magpabilin ba kaha ang “kagahi” sa magtiayon, labi na gyod ang asawa, karon nga dili na man ila ang mayor sa lungsod?
* * *
Kining ingon ani nga panghitabo komon kaayo sa mga kalungsoran. Man to man man god ang kampanya ug kaila kaayo sa mga kandidato ang mga katawhan mao nga nasayod ang mga kandidato kon kinsa ang ilang duolon ug kinsa kadtong mahimong dili ra.
Kadtong duolon apil sa special operations sa mga kandidato, padugang na lang sa boto sanglit duna na may nakuha nga mga suporta sa suod nga mga amigo. Mahimong mosugot, mahimong balibaran, ang maong kalihokan sanglit pang-puno ra man sa boto.
* * *
Laing panghitabo na sab.
Ang uyoan sa kandidato mihangyo sa usa ka pamilya nga pasuportahan unta niya ang iyang pag-umangkon nga milansad pagka-mayor. Nagtuo ang uyoan nga dili siya balibaran sanglit anaa man sa iyang yuta nagpuyo ang maong pamilya. Gitugotan niya ang maong pamilya nga mopuyo nga libre iyawat naa poy makatabang og bantay sa iyang mga pananom.
Apan naunsang pagka-unsaa nga mibalibad man. Naka-commit na kuno sila sa kasamtangan nga mayor nga maoy kaatbang sa pag-umangkon sa tag-iya sa yuta.
Siyaro pod og balibaran ko ninyo, karon lang ko mohangyo ninyo, dugang-hangyo sa tag-iya sa yuta. Apan hugot nga mibalibad ang magtiayon. Wala na kuno silay mahimo kay komitido na sila og di na mausab pa ilang hukom.
Huyhoy ang abaga nga milakaw ang uyoan sa kandidato.
* * *
Pag-gawas sa resulta, napildi man ang mayor, gilubong pa gyod. Midaog gyod ang pag-umangkon sa tag-iya sa yuta.
Unsa man kining maong sitwasyon? Mao kini ang gitawag og no vote, ibot.
Kay wa ka mobotar, ibot sa balay.
Og mao gyod kini ang nahitabo. Hilabihang plano sa tag-iya kon unsaon niya pagsulti og tungod niini, na-stress na hinuon siya og padung na ma-high blood.
Dihay mitambag nga pasulatan lang sa usa ka abogado. Tuod man, gipadad-an og sulat sa abogado og gitagaan og 30 ka adlaw aron mohawa sa yuta nga ilang gigamit sa panimalay. Way nahimo ang mga squatter, naigo gyod sa no vote, ibot.
Asa na kaha sila karon namuyo? Epekto ning tanan sa pamolitika.
Kon duna kay utang kabubut-on, bahala na ang tanan, unahon gyod nimo ang imong giutangan og kabubut-on.
* * *
Dunay usa ka mayor, hilabihan nakapanghinambog. Iyaha ang kongresman, iyaha pod ang gobernador.
Tungod sa pagtuo nga segurado na ang iyang kadaogan, bisan unsa na lang nga pangdaot ang mogawas sa iyang baba. Bisan kadtong opisinahan sama sa mga national agencies, apil sa batikos sa maong mayor.
Matod pa niya, walay nahimong tabang ang DA sa iyang lungsod. Daghan ang mi-react. Mi-react ang mga nakadawat sa mga ayuda sama sa hand-tractor, mga seeds, mga fertilizer ug uban pa nga mga ayuda kay sama sa nakalimot ang mayor nga daghan diay og nadawat ang lungsod gikan sa DA. Nakadawat pod ang mga mag-uuma sa lungsod sa kwarta nga gikan sa DA, unya atol sa pagpanghatag sa maong ayuda, miapil ang mayor sa paglamano sa mga nakadawat.
Tungod niini, klaro kaayo nga namakak ang maong mayor. Namakak siya aron lang mogawas nga sikat siya panahon sa kampanya.
Unsa may sangpotanan niining tanan, labi na kay gilubong sa balota ang gobernador nga gisuportahan sa maong mayor?
Makakuha kaha og mga ayoda sa DA ang lungsod tungod sa gipamulong sa maong mayor? Tabangan kaha sa kasamtangan nga gobernador ang maong mayor nga hilabihan man naka-batikos ang maong mayor sa gobernador nga midaog?
