NAKAB-OT ang panggamhanan sa Lalawigan sa Bohol, ubos sa administrasyon ni Gobernador Aris Aumentado, sa dagkong mga reporma sa sektor sa pagmina ug pag-quarry, nga gimarkahan sa mas taas nga koleksyon, gipaayo nga pagpatuman, ug mas dako nga transparency.
Atol sa episods sa Aris sa Katawhan: Takna sa Gobernador dili palang dugay, gituki ni Gobernador Aumentado ang mahinungdanong kadaugan sa probinsiya sa industriya, pinaagi sa paningkamot sa Bohol Mineral Resources Regulatory Office (BMinRRO) ug sa Bohol Environmental Protection Task Force (BEPTF).
Gibutyag ni Gobernador Aumentado nga niabot og P141 milyones ang kita sa probinsiya sa quarrying ug sand operations record nga pagtaas sa P15 milyones nga nakolekta sa miaging administrasyon ug P5 milyones lamang sa miaging katuigan.
“In-ana kami seryoso aning dapita kay gusto namo nga ang income sa province through sa quarry and sand operation, mosulod gyud sa kaban sa gobyerno,” matod sa gobernador.
Ang dugang nga koleksyon direkta usab nga nakabenepisyo sa mga lokal nga gobyerno. Base sa datus sa BMinRRO, ubos sa administrasyon ni Gobernador Aumentado, mikabat sa kinatibuk-ang P52.22 milyones ang direktang nahatag sa mga barangay isip ilang bahin gikan sa mga koleksyon sa balas ug graba.
Labaw pa niini, laing P44.18 milyones ang giturn-over sa mga lungsod diin nahimutang ang maong mga operasyon.
“Dako ni’g impact sa mga barangay ug sa mga LGU kay dugang ni nga income sa ilahang barangay ug lungsod,” gipasabot ni Gov. Aumentado.
ESTRIKTO UG PATAS NGA ENFORCEMENT
Si Ret. Col. Eduardo Malig-on, pangulo sa BEPTF, nipasabot nga patas ug transparent ang pagpatuman sa mga balaod sa pagmina ug pag-quarry.
“Sigon sa mando sa atong gobernador, patas, way pili, ug no political colors and atong enforcement,” matod niya.
Sa pagkakaron, aduna nay duha ka enforcement team ang BEPTF nga nagpahigayon og inspeksyon ug checkpoints sa mga quarrying operations sulod sa probinsiya.
Kabahin sa ilang mandato mao ang pagsiguro nga ang tanang quarry operations motuman sa gitakda nga mga utlanan ug environmental safeguards, nga ang mga malapason mag-atubang ug katugbang nga silot.
Ang team hugot usab nga nagsusi sa mga delivery receipts (DRs) sa mga trak nga nagdala og balas ug graba. Kadtong mga trak nga nakit-an nga walay mga DR gi-impound ug gibuhian lang kung masulbad na ang mga obligasyon ug multa.
Gidayeg ni Gobernador Aumentado ang nahimo sa task force ug gisubli nga ang iyang administrasyon wala motugot sa paboritismo.
Matod niya nga bisan og iyang mga higala ang pipila niini nga mga operator, wala siyay gihatag nga pabor. Sa higayon nga madakpan sila, matod niya, kinahanglan nilang bayran ang ilang mga obligasyon.
GIAMENDAR NGA MINING ORDINANCE
Si BMinRRO Head Engr. Ana Luisa Galicinao mipaambit usab og mga update sa bag-ong Provincial Ordinance No. 2025-023, nga nag-amendar sa Bohol Mining Ordinance of 2020 (Provincial Ordinance No. 2020-035).
Ang giusab nga ordinansa naghatag ug gahom sa probinsiya sa pagpaningil ug buhis sa mga mining operators nga nag-import ug aggregates ug ubang mineral materials paingon sa Probinsya sa Bohol — usa ka lakang nga nakita nga makamugna og dugang kita sa kagamhanang probinsiyal.
Matod ni Galicinao nga sulod sa kapin sa 30 ka tuig, walay nakolekta ang probinsiya gikan sa imported aggregates. Apan pinaagi sa pag-amendar sa ordinansa, ma-regulate na sa probinsiya ang maong mga aktibidad.
Gipasabot ni Gobernador Aumentado nga usa kini sa iyang nakita nga nagkinahanglan og reporma.
Matod niya nga importante nga buhisan ang maong mga importasyon nga mga kalihokan tungod kay mahimo usab kini nga hinungdan sa pagkaguba sa mga pampublikong imprastraktura sa probinsya, sama sa mga pantalan, karsada, ug taytayan, tungod kay kini nga mga bug-at nga trak moagi.
Aron maseguro ang hapsay nga transisyon, ang BMinRRO magtigom sa dul-an sa 100 ka mining stakeholders, mineral traders, ug contractors sa Disyembre 10 alang sa orientation ug briefing sa bag-ong ordinansa.
Si Gobernador Aumentado mihinapos nga kini nga mga reporma nagpakita sa iyang pasalig sa maayong pagdumala ug patas nga kalamboan.
Uban sa taas nga rekord nga kita, mas lig-on nga pagpatuman sa balaod, ug bag-ong mga palisiya nga nagpalapad sa gahum sa buhis sa probinsya, ang sektor sa pagmina ug pag-quarry sa Bohol karon nagbarug isip modelo sa reporma ug transparency, isip kabahin sa Strategic Governance Roadmap sa administrasyong Aumentado. (RTB)
