ONE of my frustrations during my stint in the Department of Agriculture was the apparent lack of interest of many local chief executives in anything about agricultural development.
The DA has plenty of programs to enhance agricultural productivity, livelihood opportunities, mechanization, farm inputs, cold storage facilities, lending facilities and many others.
Many times during our tete-a-tete with the Mayors, and even with the Governors, on DA’s various programs and projects, magpitok-pitok lang ilang mata while naminaw sa among presentation.
The feigned interest is almost always the image that we see during our dialogue. A few questions here and there, some literature, and then follows the delegation to the focal person, so details can be discussed.
After that, it’s all over.
Wala nay interes and mayor or governor sa mga traktora, harvester, fertilizer and the like.
Why?
Because there is no SOP, no kikik, no commission, nothing.
Dili sila ka-sapi kay igo man lang silang modawat.
The only value they can get is, at most, publicity, sa FB or in the local news digest.
Gawas sa picture-picture during the turn-over program, nga mogawas kunohay nga concerned sila (ug abtik sila mokuha og project) sa pagkaon sa ilang mga constituents, wala man silay madawdaw sa mga programa sa DA.
Unsa man diay ilang ganahan?
Well, obviously, they want infra projects like Farm to Market Roads (FMR), cold storage facilities and other buildings or road construction projects.
Ngano man – kay duna may porsiyento, SOP, kikik, kickback or lagay gikan sa contractor.
Mas gusto nila nga mopalit sila, og dili nang hatagan lang, og mga traktora, construction equipment, garbage trucks and similar items kay duna may SOP, kikik or porsiyento gikan sa mga suppliers.
* * *
During our sorties to the different municipalities and cities in the region, we have witnessed many farm machineries and post-harvest facilities nga gipuy-an lang og ilaga, gilawa-lawa lang or giabogan lang kay wala gigamit.
Tua ra intawon sa suok gibutang ug klaro kaayo nga nausik lang ug wala gyod mapahimusli. Naa untay gusto mogamit pero balibaran man, for various reasons.
Una is namolitika, dili pagamiton kadtong mga kontra sa politika, bahala og walay gamit o tagoan lang sa suok.
Ikaduha, mahadlok nga maguba unya kon gamiton kay dili andam mogasto alang sa repairs or maintenance. Total og kwentahon, nadawat na man ni yorme ang iyang bahin, SOP, kikik or komisyon.
Mao ra man nay importante diha, kanang maka-kwarta ra man.
* * *
Nowadays, lisod na pangitaon ang mga mayor, or gobernador, nga dili modawat o mobalibad, sa ilang kikik, komisyon, SOP or kickback from infra projects or from procurement of supplies and services.
Asa kaha na pangitaa nang mga klaseha sa mga politiko?
Kinsa kahay dili modawat sa kikik from contractors (for infra projects) or from suppliers (for procurement of supplies and services).
When you come to think of it, nindot kaayo ang objective sa Revised Government Procurement Act – the law aims to increase transparency and accountability through open government, participatory procurement and beneficial ownership information.
In theory, nindot kaayo ang balaod kay dunay gitawag og “increased transparency and accountability” kunohay.
But in practice, things are different.
Dunay negotiated bid, dunay tailored bid, dunay bidding-bidding lang kay ang tumoy, kikik, SOP or komisyon from the suppliers.
* * *
Usually, the favorite supplier wins by diving its bid price, kanang mo-us-os gyod kaayo ang bid amount as compared to the approved budget for the contract (ABC). For instance, the ABC for office supplies is 5 million, the usual bid is 4.8 million or 4.9 million but the favorite supplier will submit the lowest bid at 4.5M.
Ang resulta – segurado dayon ang kadaogan.
Of course, this fits the objective of the revised government procurement act to get the lowest bid price.
But the law does not limit on the lowest bid alone because there is still the requirement of “most responsive” bid.
Yes Virginia, the law prescribes “the lowest and most responsive” bid.
Pero aron maseguro ang kadaogan sa favorite supplier, kanang lowest bid ray basehan para sapi dayon.
* * *
In the meantime, I strongly disagree on the fears and apprehension of the oppositors, and firmly concur, with the enthusiasm of the proponents, of the Bohol-Cebu Friendship Bridge program.
Matod pa, ang katuyoan sa maong project kay dad-on sa Cebu ang tubig sa Bohol unya mo-resulta kuno sa kakulang sa tubig-panguma unya wala nay makaon ang Bohol.
Hahay paita oi.
Ang tinuod nga sitwasyon sa panguma sa Bohol kay mas dako ang unirrigated kay sa irrigated, the very reason why we can hardly improve the rice productivity in the province. Kon duna man gani dad-on nga tubig ngadto sa Cebu, I suppose mao na ang tubig sa Inabanga River nga padung sa dagat og nga sa dugay na nga panahon wa gyod mapahimusli.
Usik ra nang tubiga na.
Now, balik-pangutana.
Kon dili idayon ang maong project, ma-improve ba diay pod ang kakulangan sa tubig-panguma sa probinsiya?
More than that, I think the benefits of the project far outweigh the fears and apprehensions of the oppositors.
Kadtong nanarbaho sa Cebu, kadtong nag-negosyo sa Cebu ug kadtong nagsalig sa maong panginabuhi ug negosyo makasabot kaayo sa kaayohan nga makuha sa maong proyekto. Kadto ra segurong pirmi lang magsakay og eroplano pa-gawas sa probinsiya or kadtong namolitika lang, ang sayon ra kaayo mosupak anang maong project.
