MANY were intrigued about the personalities involved in my previous column. As usual, there was a guessing game and plenty of speculations.
Good.
That is supposed to be the point of discussion – stir public awareness.
So as expected, there are now people in the capitol who are closely watching the ins and outs of the capitol bureaucracy, especially those considered as “suspects.”
* * *
Those who got personal with me got a few bits of additional information. Something that either confirmed or rejected their guesses.
Somebody said, after hearing the tidbits – daan pa lagi ko, siya gyod lagi.
And she added that true enough, they (meaning, she and her group of friends in their group chat) were also thinking of the same nefarious activities, both of the sanamagan and the wayward young politician-to be.
Sakto gyod lagi among gidudahan, she added.
* * *
A board member is proposing business to a colleague. Legit business for sure, and not the “commission” type of business.
The board member wants this business to be the source of funds for the next local elections.
Maayo nang mangandam ta daan, kay lisod ning magpahala-hala ta og dagan unya wala tay pondo nga kaugalingon, maulaw pod ta anang mangayo o magsalig lang ta sa laing tawo para magamit sa atong kampanya, he said.
Well said, so what happened,I asked him.
Wa na god unta koy need nga mangita pa og partner, he explained, kay kaya ra man nako og ako rang isa pero naluoy pod ko niya so ako siyang gi-imbitar.
Unya, I said.
Miingon siya nga ganahan unta siya pero wa man siyay kwarta nga magamit isip capital, maka-kwarta lang kuno siya kon mangutang siya og kwarta, pero di sab siya gusto mangutang kay wa man sab siyay ika-collateral. Labi na karon nga wala na mauso kadtong gitawag sa una og “character loan,” this was the answer.
Ang resulta – wa na lang moapil sa “small business very hot” ang kauban.
* * *
After taking a sip of his mineral water, the board member became emotional.
Sa unang panahon, kusog mogalgal akong mga igsoon apil akong mga ginikanan nga padaganon ko sa politika. Di gyod unta ko kay nahibawo na baya ta nga kwarta gyod ang puhunan sa politika pero nakombinsir man ko nila nga modagan, labi na kay mipasalig sila nga motabang so milansad na lang gyod ko.
Sus, gawas sa kakapoy, kulang og tulog, pirmi pa gyod ka magutman, gawas pa sa matag adlaw nga gasto. Laktod nga pagka-sulti, dali ra kaayo nahurot akong tinigom mao to nga nagsugod na kog pangayo sa akong mga igsoon, apil akong mga ginikanan.
Sus ag akong mga igsoon kay naglumba na man og pamalibad, way kwarta kay dunay importanteng gigastohan, dunay kompromiso ug bisan unsa na lang basta makabalibad lang. Maayo na lang ang akong mga ginikanan kay mitabang gyod pinaagi sa pag-prenda sa among yuta. Dako gyod kaayo to og gikatabang sa akong kadaogan, he said.
Ang problema pagka-human sa piniliay, he said.
Ngano man, I asked.
Primero padungog-dungog pa ang akong mga igsoon pero sa kadugayan, mi-prangka na gyod nako nga kanus-a daw nako bayran ang kwarta nga gigamit nako sa kampanya, pasabot kadtong gi-prenda nga yuta sa akong ginikanan. Gusto nila nga akong mabayran para magamit na sab nila ang maong yuta para basakan pero di nila magamit hangtod di nako mabayran akong utang, he added.
Susko, unsaon man nako pagbayad sa maong utang nga pila ra man akong madawat nga sweldo matag bulan, he said.
Unsa may imong gibuhat, I asked.
Naningkamot ko pagpasabot nila nga magtigom pa ko og para pang-bayad kay dako-dako to nga kantidad unya di gyod maapas kon sweldo ra nako ang saligan pero na-init man hinuon. Miingon man hinuon nga maayo lang ko kay adunay mapaabot kada bulan nga sweldo pero sila wala gyod kay matod pa nila, ako ra man kuno ang nabulahan sa akong kadaogan, sila nga akong mga igsoon wala gyod maapil.
Makaon ba diay nang dungog nga naa tay igsoon nga bokal, gawas pa nga ikaw-ikaw ra may nabulahan anang imong pamolitika, he quoted his brother as saying.
Unsa na may nahitabo, I asked.
Maayo na lang kay nakakita kog amigo nga kabayloan, mona-mona gyod tawon namong hangyo sa akong asawa, so mao to nga nabayran gyod nako og nabawi ra sa akong mga ginikanan ang yuta nga gi-prenda. Kalooy sa Diyos, gi-swerte pod mi og gamay mao tong nakapondo-pondo sab mi og gamay nga maoy akong gamiton og puhunan sa negosyo.
* * *
Mao na ni ron ang akong leksiyon sa kinabuhi, he explained.
Di gyod maayo nga magsalig ta sa laing tawo para sa atong pamolitika, bisan sa ato mismong mga ginikanan, mas maayo gyod nga naa tay kaugalingon nga kwarta magamit sa kampanya, dili nang magsalig lang ta sa uban.
Pait kaayo nang makadungog ta og pait nga estorya nga bisan sa atong katigulangon, nagsalig lang gihapon ta sa atong mga ginikanan, he concluded.
* * *
A businessman is busy doing business, left and right. No need to spell out the kind of business he is in because that would spoil the fun.
Blind item baya ni.
He became so tied up with his vision (business vision, to be exact) that he thought his business was God’s answer to the people’s prayer.
Probably because his previous lawyer was a “high-profile lawyer” and he thought that thru his lawyer, he could dictate his terms to the province, he became like a dictator.
One time, he summoned a top politician (no need to spell out the position) and relayed to him what he wanted to do, and what he wanted the politician to do.
In other words, gi-dektaran na niya ang politiko.
Apil na niini ang pagladlad sa kantidad nga iyang gisaad nga ihatag sa politiko kon buhaton sa politiko ang iyang gustong mahitabo.
Suskong sukoa sa politiko.
Without making any commitment, the politician suggested that they meet again so they can talk some more because he had another important meeting. That ended their meeting.
The next time the businessman called, the politician was ready with his alibi, left and right, just to avoid meeting that businessman again.
Mora’g wa na pod ko moangay anang tawhana, mora’g midako na man nang ulo ana niya unya di na pod maayo nang iyang gibuhat ron, tan-awon lang nato og molambo ba gyod nang iyang negosyo, the politician said.
