NILURANG na ba ang kakuyaw o kahadlok nga nasinati sa mga Bol-anon dihang gipakurog kita sa 7.2 magnitude nga linog kaniadtong Oktubre 15, 2013 o siyam (9) na ka tuig ang nakalabay gahapong adlawa?
Ang linog maoy katalagman nga lisod kaayo pangandaman, dili gayud mapangandaman kay bisan sa ka-hightech o ka-moderno sa atong panahon, wala pa’y kahimanan ang mga Sayantista (Scientists) nga makadetektar kon anaay linog nga moabot o kon kanus-a kini mahitabo o asang lugara.
Sa tanang mga kalamidad, ang linog maoy pinaka-ngilngig kay dili man kini mabantayan.
Kitang mga Bol-anon anaay tagsa-tagsa ka kasinatian sa maong makapakurat og ayong panghitabo alas 8 pasado sa buntag nga mao ang petsa gahapong adlawa.
Sa akuang kasinatian niadtong tungora, padong ko sa akong gitunghaang eskuwelahan sa Tagum Sur NHS, diri sa among lungsod sa Trinidad.
Sa kalsada pa ko atbang sa elementarya mga 150 meters gikan sa high school, nikalit lang nga may nagdagun-og nga tingog sa unahan ug sa pipila lamang ka pamilok sa akong mga mata, kusog nga nanga-uyog ang tibuok palibot. Ang mga kahoy nagsayaw-sayaw. Ang mga bata nga nagduwa nanghilak. Ug ang mga sakyanan nga nagbiyahe sa kadalanan, nanghunong.
Ako nga duol sa poste sa kuryente, igo lang nagpuk-ong sa yuta samtang ang mga kamot maoy gihimong tuhod.
Wala ko kahibawo kon unsa’y buhaton. Na-schocked ko pero dili man hinuon kaayo. Nabalaka lang ko sa poste sa kuryente kay duol man nako.
Pipila ka segundo lamang ang gidugayon sa maong linog apan daghan ang na-danyos.
Sa paghunong sa maong linog nga gisundan sa mga aftershocks, nilahos ko sa among tulunghaan; nawagtang ang komunikasyon sa cellphone.
Ang maong adlaw unta kay wala man kadto’y klase kay gideklarar nga holiday ni kanhi Presidente Noynoy Aquino, mao unta ang adlaw nga magpraktis mi og suwat isip preparasyon sa umaabot nga Division Schools Press Conference (DSPC) 2013 nga himuon sa siyudad sa Tagbilaran.
Wala gayud nalahos ang among pagpraktis unta. Ang DSPC usa ka tinuig nga kompetisyon sa campus journalism both elementary ug secondary levels sa tibuok Bohol ug gihimo usab kini sa tanang probinsya ug dakbayan sa tibuok nasud.
Gipapauli na lamang kami sa among school paper adviser (SPA). Pero nagkasinabot mi sa akong mga bugoy-bugoy nga classmates ug barkada ug nagtagay hinuon og hard drinks aron kuno mawala ang grabeng kakulba.
Nagpadayon gihapon ang mga kusog ug hinay nga aftershocks hangtud sa mga nisunod nga mga takna o adlaw.
Mao kadto ang panghitabo nga lisod na kaayong kalimtan alang kanako, ug siguro kanatong mga Bol-anon.
Daghang mga century-old Spanish-influenced Catholic Churches ang nangahugno, may mga kinabuhi usab nga nangakalas ug daghang mga edipisyo ug panimalay ang nangatumpag.
Pero bisan sa maong makalilisang nga silot sa Kahitas-an o natural nga pagpagawas sa puwersa sa kinaiyahan, ang mga mapahimuslanong lider o politiko walay kurat ug kauwaw nga namolitika ug gikumkom ang mga hinabang, pagkaon man o salapi o mga butang.
Daghang reklamo nga kon dili tawo sa mayor o kapitan, dili makadawat sa mga hinabang. Pili-pili style kuno.
Tumba kaayo ang ekonomiya sa Bohol niadtong higayona ilabina ang ekonomiya sa mga ordinaryong Bol-anon.
Karon sa ika-9 ka tuig nga paghandum sa maong ngitngit nga oras kanatong mga Bol-anon, ana-a ang mga yangungo nga wala pa natuman sa gobyerno ang gisaad nga “Pabahay Program” ug daghang pa’ng mga cash ug in-kind donations nga wala ma-account.
Naningil na ang mga nabitikma sa saad nga hangtud karon wala pa natuman ug mura’g gikalimtan na lamang.
Daghan pa sa atong mga kaigsoonan nga wala pa nahupay ang mga galamhan ug panumduman, pero kinahanglan mag-move on kita aron makapadayon sa pagpakabuhi kitang nakaluwas sa maong linog. Mo-abante.
Kinaiyahan man o Kahitas-an ang nagbuot sa maong pagtay-og sa kayutaan dinhi sa atong lalawigan, mas maayo nga atong ampingan ang atong palibot — dili abusaran ilabina nagkausob ang dagan sa panahon.
Labaw niana, atong palig-unon ang pagsalig ug pagtuo sa Labaw’ng Magbubuhat, kay sa matag karon ug unya, anaay mga katalagman nga moabot, mosugot man kita o dili.
Kining lindog: ‘Tingog sa Kabatan-onan’, abli sa inyong mga sugyot ug komento. Mamahimo kana ninyong mapaabot pinaagi niining akong numero 09638753562 o sa akong Facebook ug Messenger: Wilson Auguis Subrio.
Modawat lamang og seryoso ug dili binuang. Mag-amping kita, mga Bol-anon!
