I FIND it very amusing when some people demand so much from their elected officials, either as Mayor, Vice Mayor, Kagawad, or even Governor, Vice Governor and SP members. Yes, some people thought they can expect so much result, so much accomplishments and so much good works or deeds from their chosen leaders.
Why?
Because they are the same group of people who refuse to vote unless they get inangayan or bribe money during the campaign period.
As if, binayran ang ilang boto. Kon way bayad, dili mo-botar.
Nganong maghandom man sila nga ako silang ayohon og atiman sa akong opisina nga binayran ra man nako ang ilang boto.
This was the statement of a former Vice Governor, now dead, when criticized on her indifference to the plight of barangay folks looking for her at her office in the capitol but she was nowhere to be found.
Matod pa, lisod pangitaon, lisod sab duolon.
But she countered by saying that gipalit ra man nako ang ilang boto, mibotar sila nako human nila madawat ang akong hinatag nga inangayan. Unya karon nga midaog ko, mag-expect sila nga ako silang serbihan, na-buang man kaha na sila.
* * *
The point is, those who were bribed into voting for a particular candidate have no right to demand for better service, this right is reserved only to those who voted without monetary consideration or kadtong wala mapalit og kwarta.
* * *
What is the point of this mental yoga?
Well, somebody is verbally hitting a particular mayor because the Mayor kuno is always absent, always on travel, and can hardly be seen in the municipio.
Asa man diay na siya magtrabaho, nganong sigi man lang na siya og byahe-byahe, nakalimtan na niya ang iyang obligasyon nga mo-serbisyo namo, was the question.
Who is the guy who cried wolf?
Well, he is the same guy who lambasted candidates who refused to give inangayan, tihik kuno ug dili angay suportahan sa katawhan.
* * *
The same applies to the recent election for barangay officials.
Many candidates in that election said that they won because they really prepared for the campaign, including the usual inangayan.
Kon wala ka mohatag, modaog kaha ka, was the question.
Morag lisod, was the reply, nahibawo na bitaw kas mga botante karon nga bisag suod nimo, paryente pa gani, di gyod mobotar kon dili nimo tagaan og inangayan, was the quick reply.
Kon di ka manghatag unya manghatag ang uban, adto gyod na sila mobotar sa mihatag, segurado makalimtan gyod ka, was the rejoinder.
* * *
And so this is the reason why we always get very poor service from the elected officials.
Kasagaran sa mingdaog, labi na gyod tong mga barangay kagawad lang, nasayod nga dili gyod nila mabawi ang total amount nga ilang gigasto sa kampanya kon sweldo o honorarium lang ang basehan sa kwentada.
Nasayod sila nga mas dako ang ilang magasto aron modaog kay sa madawat nila gikan sa maong posisyon, maayo gani og maka-tunga sa ilang gigasto ang total nga ilang madawat matag bulan. Plus, daghan pa pirmi mangayo og ayuda, daghan pa mag-expect nga pakan-on kon mobisita na ngadto sa balay sa kagawad.
Pasabot, kadtong ilang madawat every month kuhaan pa gyod sa mga kagastohan samtang naglingkod na sa posisyon, like donation for all kinds of activities either imagined or real, limos para sa patay o nagsakit sa ospital, kaslonon, bunyag ug bisan unsa na lang rason.
Tuyoon pa gyod og anha kon ting-pamahaw, ting-paniudto o ting-panihapon mao nga obligadong dama gyod nga pakan-on ang bisita.
Buot ipasabot, ang gamay nga kantidad nga ilang madawat matag bulan seguradong magka-litse-litse pa gyod kay duna may daghang kagastohan.
Plus, mapugos pa gyod og pamalit og mga barong ug ubang pang-disente nga pamiste kay lisod man pod og magbalik-balik lang og sul-ob matag adlaw, labi na kay pirming dunay picture-picture para pisbok. Dugang gasto na sab.
Unya tungod kay pustorawo na man, sinaw-sinaw pa ag buhok sa pamada, lisod pod og magbaklay lang kay segurado man gyod nga magkadusingot so, mapugos na pod og utang og sakyanan, mas maayo og 4-wheel para di sab mainitan unya class pod og gamay.
Dugang kagastohan na sab.
Unya pila ra ka bulan ang ilang termino kay kutob ra man sa December 2025 so mag-andam na sab sila og para kampanya na sab.
Tiaw bay gasto ana?
* * *
Unsa may ilang ma-expect nga accomplishment alang sa barangay?
Kadtong wala magtuon o medyo ignorante pa, pusot-pusot dayon ang baba og sulti sa ilang mga planong buhaton kon modaog na.
Daghan kaayo sila og mga nindot nga mga plano inig ka daog na.
Apil na niini ang mga SK, ang uban pina-ininglis pa samtang magsulti sa ilang planong buhaton.
Paglingkod na, diha pa sila makahibalo nga di man diay sayon buhaton ang ilang giplano kay majority baya ang mo-decide, especially kon unsay gusto mahitabo sa Punong Barangay kay mao gyod ang matuman. Diha pa sila makabalo nga ang ilang planong buhaton naa na diay pero wala lang ma-implement. Dili pod nila pwede i-implement kay dili man ila unya wala na silay credit kon i-implement nila ang gihimo sa uban.
Diha pa sila makahibalo nga duna pod diay grupo-grupo ang barangay council, kon maapil ka sa majority nga grupo, nindot. Kon di ka maapil, wa gyod kay mahimo kay dili man gani ka tagaan og importanteng komite o trabaho. Pwede seguro makuha ang committee on silence or committee on present.
Human makasulti og present sa checking of attendance, wala nay gihimo gawas sa pagkubi-kubi sa selpon samtang mag-session, aron ingnon nga busy kunohay o serious sa trabaho.
Pero diay to, gausik-usik rag sul-ob sa barong og pa-porma kay wa gyod katingog bisag ahem na lang panahon sa session.
Paita.
* * *
So what needs to be done?
There should be a monitoring or evaluation of accomplishment among the members of the barangay council, municipal council and the provincial sanggunian.
Pila ka ordinansa ang napasar tungod sa paningkamot o sponsorship sa usa ka kagawad unya ikompara kini sa total amount nga iyang madawat.
Kon nagdawat siya og pipila ka libo in people’s money sa iyang termino unya zero balance siya sa napasar nga ordinansa, this is a clear case of nag-usik usik lang sa kwarta sa mga tawo.
Yes, usik-usik lang ang iyang pagdawat matag bulan pero wala siyay output in terms of active and effective legislation.
I know that the DILG is already doing this.
But what needs to be done?
Angay nga i-publish ang resulta sa maong evaluation of accomplishment aron mahibaw-an sa mga tawo kon kinsa ang true legislator ug kadtong mga flower vase lang.
Pwede bah?
