BINOL-ANON. Kasagaran sa atong mga batan-on karon dili na kasabot sa ato mismo’ng pinulungang Binol-anon. Busa, atong sulayan pagpa-ambit ang pipila ka mga pulong matag karon ug unya isip atong dyutay’ng tampo sa pagpatunhay sa kulturang Bol-anon.
Way Timik. Mao kini ang atong unang dalit sa pinulungang Binol-anon. Buot ipasabot, nagpakahilum, way tingog. Sa Iningles pa, silent. Pananglitan: Adunay mga grupo sa atong katilingban nga sige’g yawyaw bahin sa mga isyu ilabi na sa politika, apan ang kadaghanan kanato, way timik.
Hinuon, buot natong ipaklaro dinhi nga dili kita usa ka expert. Gani, ang atong hataga’g mas dakung gibug-aton mao nga masabtan ang atong mensahe. Og kini ang hinungdan nga usahay mogamit kita sa mga pulong nga Iningles ug Kinatsila. Kung kamo gusto gayud sa hingpit ug lunsay’ng Binisaya, duola si Dr. Jes Belarmino Tirol sa University of Bohol, usa ka lig-ong haligi sa organisasyong gitawag og LUDABI (Lubas sa Dagang Binisaya).
Anghel Nga Magbalantay. Puno kita sa kahingawa karong panahona tungod sa mga katalagman. Kinahanglan gayud ang tiunayng pag-ampo. Apan ang akong spiritual adviser mihatag kanako sa usa ka tigmo: Kung adunay duha ka buotang Kristiyano nga nagdula og chess, parehas silang mag-ampo sa Ginoo, kinsa may padag-on? Ang akong tubag sa Iningles: Your guess is as good as mine.
Matud pa sa akong spiritual adviser, adunay sinugo sa Ginoo nga kanunayng nag-uban kanato og way sipyat ang tabang kung mosangpit kita. Busa, importante ang paghinumdum sa pangajeon nga atong nasag-o sukad pa sa atong pagkabata. Ang Prayer to Our Guardian Angel: Angel of God/My Guardian dear/To whom God’s Love/Commits me here/Ever this day/Be at my side/To light and guard/To rule and guide. Amen.
Importante kaayo ang Kultura. Sa natad sa development work kon pagpalambo sa katilingbanong kinabuhi ang naandang pamaagi mao ang paghatag og gibug-aton sa ekonomiya ug politika. Kanunay’ng hikalimtan ang kultura. Apan sa atong nasinati sa milabay’ng 20-ka-siglo namatud-an na nga sayup ang maong pamaagi.
Gani, mi-collapse na usab ang world economy sama sa nahitabo niadtong 1930s. Angay na kita’ng maka-amgo nga ang kultura adunay susamang gibug-aton. Gi-angkon sa United States Armed Forces nga napildi sila sa gubat didto sa Vietnam, Iraq ug Afghanistan tungod kay wa nila hatagi’g gibug-aton ang kultura sa katawhan sa naasoy’ng mga nasud.
Niadtong miaging adlawng Viernes, gitapok na usab sa atong Kagamhanang Probinsyal ang BACH kon Bohol Arts and Cultural Heritage Council. Kini usa ka kongretong lakang diin gihatagag igung pagtagad ang hisgutanan sa kultura.
Didto nagkatapok ang mga lideres sa nagkalain-laing sektor sa culture, arts ug heritage ilabi na kay ang Bohol mi-apply man aron mahimong unang probinsya sa tibuok Pilipinas nga ideklarar sa UNESCO kon United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization nga usa ka Geopark. Kon makapasar ang atong probinsya, ang Bohol maoy mahimong unang Geopark sa tibuok nasud. Daku kayo kinig positibong epekto alang sa Turismo, Agrikultura, Kalikopan, ug Edukasyon.
Subay niining maong panglantaw, ang kulturang Bol-anon mao’y sekreto sa atong turismo. Kon moadto ka sa Boracay ug Palawan, ang imong makita mga nindot nga talan-awon ug kahilayan. Apan wa sila’y Loboc Children’s Choir, Dimiao Rondalla, karaang kabalayan ug mga simbahan, calamay, brua, peanut kisses, alupe, tajada, torta ug daghan pang uban. Atangi ang mga sugilanon nga naglimin sa Chocolate Hills ug Punta Cruz!
