MAKALINGAW gyod nang isyo sa Bohol is Gold, sa una kay Behold Bohol man unta na.
Anyway, why makalingaw man?
Mahal kuno ang Bohol, mahal ang foods, mahal tanan.
Question – asang lugara sa Pilipinas nga puparehas sa Bohol unya barato ang mga palaliton?
Naa ba?
Answer – wala.
Ngano man – tanang lugar sa Pilipinas apektado sa grabeng paglurop sa ekonomiya, misaka ang presyo sa US dollar kontra sa Philippine pesos, unya kasagaran sa atong mga raw materials imported gikan sa abroad.
The point is – imbes mo-us-os ang presyo sa mga pagkaon, tanang lugar pulos misaka kay magkuyog-kuyog man lang ta tanan sa presyo sa krudo ug gasolina.
And Bohol is no exception.
* * *
Kon dunay 3K nga alimango sa Bohol, naa man pod na sa Cebu, sa Dumaguete, sa Davao ug sa ubang mga lugar.
But the point is, kon dunay 3K nga alimango, duna pod 1K or 2K, it’s up to you kon asa imong pilion nga kan-on basta mobayad lang ka.
Kon ka-afford ka, dili na isyo ang presyo kay mas importante nimo ang unsay imo gusto kan-on.
Kon di ka ka-afford, di man pod na problema kay solusyon ana, ayaw palit sa mahal, pangita og barato.
Nailad kunohay sa presyo – susko, it is a rule of thumb nga sa di pa ka mokaon, mangutana daan ka sa presyo kon kaya ba sa budget. Estorya sa ilawom sa dagat kanang giingon nga nailad sa presyo.
Buyno, dunay mga siaw pod diha.
Gusto ka mokaon og live fish, live squid or anything basta live, so siyempre, mahal na siya i-compare sa frozen. So mi-order ka sa imong giganahan nga “live,” hasta ang presyo “live” pod.
Pero dunay mga siaw nga imbes lutoon ang live, kadtong frozen ilang lutoon unya ibalhin lang og laing aquarium ang “live” nga gipili sa costumer. Kon dili suheto ang costumer, dili ra pod sila makabalo sa changes.
Pero, dili pod na sa Pilipinas ra, bisan sa ubang lugar like Hongkong or Taiwan common issue na.
Caveat emptor or “buyer beware” ang tawag ana.
* * *
So nganong na-issue man na?
For me, dili na siya economic issue but political issue na.
Dunay mga politiko unya duna pod mga kontra sa politiko. Bisan nahuman na ang kampanya sa piniliay, duna nay midaog ug duna na pod napildi, wa pa gihapon mahuman ang ilang binirahay.
So, for me, that is the “head and tail” of the Bohol is Gold issue – binirahay ra na sa politika.
* * *
But it is also common knowledge nga mahal gyod ang mga hotel rates sa Bohol, kon i-kompare sa Cebu.
And that is basically the reason nga anhi sa Bohol sa daytime, adto sa Cebu sa nighttime ang mga tourists. Anhi sa Bohol mosuroy but adto sila sa Cebu mo-stay sa gabii.
Everybody knows that.
And another thing.
Gahitak ug lima singko ang mga colurom operators dinhi sa Bohol, colurom nga mga “for hire,” colurom nga mga pumpboat operators, apil na ang mga island-hopping operators, divers, fixers hasta gani mga dive shops. Nakig-compete ang mga colurom operators sa mga legit ug DOT-accredited operators, the province knows and everybody knows, but nobody is doing anything about it.
Alkanse god kaayo ang mga legit operators pero wa silay mahimo bisan unsaon nilag ampo sa kahitas-an.
Ngano kaha?
Kon walay protection and mga legit, unsa may incentive nga magpadayon silang legit, nganong magkuha pa man og DOT accreditation nga maka-operate ra man gihapon bisag wala?
* * *
Nganong gahitak man sab ang mga langyaw nga mga tour guides ug mga vans and buses?
According to may Korean and Chinese friends, they have learned a bitter lesson before sa dihang na-scam sila sa mga local operators.
Buot ipasabot, mitagam na sila.
